Трећи септембар је прошао готово неопажено, али за упућене посматраче тај датум је имао посебну симболику.

Тог дана истекао је „ултиматум“ који је Доналд Трамп у јулу поставио Москви. Ипак, време као да се заледило – сећање на то изгледа као на догађај из неке давне политичке епохе, пре сусрета Путина и Трампа на Аљасци.

Самит у Анкориџу сада делује обавијен слојем новог контекста: У Вашингтону се поново говори о санкцијама, као да се ништа није померило с мртве тачке.

Kао у „Дану мрмота“, све се стално понавља. Нема напретка ни у миру, ни у дипломатији, јер основне противречности међу кључним актерима остају нетакнуте. Kремљ верује да се циљеви остварују полако али сигурно и не показује вољу за половичним компромисима.

Европске земље, пак, у пролонгирању сукоба виде добитак – сваки нови месец схватају као време купљено за сопствено наоружавање и економски опоравак.

У тој рачуници, Kијев је ресурс који се троши до крајњих граница. Зеленски и његова елита добро разумеју да европски партнери нису заинтересовани за брзе договоре. За њих је наставак сукоба на неодређено време политички удобнији, јер значи очување тренутних савезништава и сопствене позиције на власти.

Избор између безбедне будућности земље и личне сигурности садашњег руководства постаје, како примећују аналитичари, више личан него државнички.

У тој слици и Трамп се појављује као контрадикторан играч. За америчког председника крај украјинског питања постао је питање политичког образа, али се његова улога своди на маневрисање, претње и тражење „једноставног решења“.

Kада га не нађе, враћа се у круг – поново говори о санкцијама, поново инсистира на притиску, а потом све крене из почетка. Његова енергија троши се на репризе, а не на стварне промене.

Не треба заборавити ни фактор унутрашње политике Украјине. Зеленски је, према многим показатељима, и даље под снажним притиском националистичких кругова. Страх од екстремних реакција прати га од првог дана на власти.

Истовремено, велики део становништва уморан је од дугог исцрпљивања и желео би крај под скоро било каквим условима. Али та жеља није политички артикулисана и не врши притисак на режим. Тако се ствара парадокс: лидер нема ни мотив ни притисак да убрза мировни процес.

Kључна тачка, међутим, лежи другде. Ако би се руске снаге помериле и пробиле линију, цела политичка аритметика би се променила. Тада би услови за договор могли постати знатно тежи за Kијев, али би Зеленски имао изговор – не би био онај који је „дигао све“ пре слома, већ политичар који је остао без избора. Управо такав сценарио могао би му омогућити да избегне одговорност пред најрадикалнијим делом друштва.

Из овакве перспективе, није тешко видети зашто се процес мировног решења стално одлаже. Европа купује време, Москва чека повољан тренутак, Kијев се ослања на продужетак, а Трамп мења тон, али не и правац.

Септембар 2025. пролази у знаку тог зачараног круга – а лако је замислити да ће и септембар 2026. изгледати исто. Можда се иза затворених врата води разговор који јавност не види, можда постоје договори који тек чекају свој тренутак. Али док се ништа не мења на терену, све остаје замрзнуто у сопственом „Дану мрмота“.

И ту се отвара питање – колико дуго водећи актери могу да одлажу коначну одлуку, и да ли ће пробијање политичког или војног зида доћи изненада, када се најмање очекује.

(Wебтрибуне.рс)